ညီမေလး က်န္းမာပါေစ

Bartholin's cyst (ဘာသိုလင္-ဆစ္စ္)

Bartholin's cyst အေႀကာင္း ေျပာျပပါလား။ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တာလဲ။ ဘယ္လို ကုသရတာလဲနဲ႔ ခြဲစိပ္ကုသမွ ေပ်ာက္ကင္းတဲ့ ေရာဂါလား။ ဒီကေနတဆင့္ အျမစ္တြယ္ၿပီး ကင္ဆာေတြ ဘာေတြေရာ ျဖစ္သြား ႏိုင္ပါလား။ ဒီမွာ ေဆးခန္းျပတာေတာ့ ခြဲစိပ္ ကုသရမယ္ဆိုလို႔ပါ။ ေဆးပညာနဲ႔ ပက္သက္တဲ့ အဂၤလိပ္စကား အေခၚအေဝၚေတြနဲ႔ ဘာသာစကား အခက္အခဲေၾကာင့္ ဆရာဝန္ ရွင္းျပတာေရာ Online မွာ English လို ျပန္ဖတ္ တာေတြေရာ ေပါင္းေပမယ့္ သိခ်င္သေလာက္ မသိရပါဘူး။ အဲဒါျဖစ္ေနခ်ိန္ေရာ ခင္ပြန္းသည္နဲ႔ အတူေနလို႔ ရပါလား။ မခြဲတဲ့နည္းနဲ႔ ကုလို႔ရရင္ ကုခ်င္လို႔ပါ။ ခြဲစိပ္ရမွာ ေၾကာက္ပါတယ္။ ဒီတနည္းပဲရွိတယ္ ခြဲမွရမယ္ ဆိုလဲ ေနာင္ဆက္ျဖစ္လာမယ့္ အက်ိဳးဆက္ကို သိခ်င္ပါတယ္။ အခုေလာေလာဆယ္ေတာ့ Antibiotic ေသာက္ၿပီး ေရေႏြးနဲ႔ စိမ္ပါတယ္။
နဲနဲေတာ့ ေသးလာတယ္လို႔ ထင္ရပါတယ္။ အရွင္း ေပ်ာက္မယ့္နည္းမ်ား ရွိမလားဆရာ။

မိန္းကေလး-အမ်ိဳးသမီးတိုင္းမွာ မိန္းမအဂၤါ အဝနားမယ္ တဖက္တခ်က္မွာ စမ္းလို႔မရ၊ မျမင္ရတဲ့ အက်ိတ္ေလး တစံုစီ ရွိၾကတယ္။ အဲဒီ Bartholin's glands ေခၚတာကေန (ဗဂ်ိဳင္းနား) ေမြးလမ္းေၾကာင္းကို စိုေနေစအာင္ အရည္ေလးေတြ ထုတ္ေပးေနတာမို႔ အေတာ္ အသံုးက်တယ္။

အရည္ထြက္ ျပြန္ငယ္ေလး Duct က ဆို႔ပိတ္ေနရင္ (ဆစ္စ္) ျဖစ္လာမယ္။ အက်ိတ္ပါဘဲ။ STD လိင္ကတဆင့္-ကူးစက္ေရာဂါ မဟုတ္ပါ။ အေနမတတ္လို႔လဲ မဟုတ္ပါ။ ရွက္စရာ မဟုတ္ပါ။ အရြယ္အစား ပဲေစ့ေလးေလာက္ ကေန ၾကက္ဥေလာက္ထိ ရွိႏိုင္တယ္။ ဘာလို႔ ျဖစ္သလဲ ကံမေကာင္းလို႔ ေျပာရင္ ျငင္းမရပါ။

အရြယ္ေကာင္းေတြမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ေပမဲ့ မေျပာခ်င္ပါ။ တျခားအရြယ္ေတြက မေကာင္းသလို ေျပာရာက်ေနမယ္။ အိမ္ေထာင္ျပဳ၊ မီးဖြါးႏိုင္တဲ့ အရြယ္လို႔ တိတိပပ ေျပာခ်င္တယ္။ နဲနဲအရြယ္ၾကီးသူမွာ လာျဖစ္ရင္ လိုလိုမယ္မယ္ Biopsy အသားစ စစ္ေဆးတာပါ လုပ္မယ္။ ကင္ဆာ မဟုတ္တာ ေသျခာခ်င္လို႔ပါ။

သူကေန ဆက္ျပီး ေရာဂါၾကီး မျဖစ္ေစပါ။ သိပ္ၾကီးရင္ အေန-အသြားခက္ႏိုင္တယ္။ ေနာက္အသစ္ ျပန္မျဖစ္ဘူးလို႔ေတာ့ ရာႏွဳန္းျပည့္ အာမမခံပါ။ ေရာဂါပိုးဝင္လို႔ျဖစ္လာတာ မဟုတ္ေပမဲ့ ျဖစ္ေနသူမွာ ပိုးဝင္လာႏိုင္တယ္။ ျပည္တည္ လာရင္ေတာ့ Bartholin's abscess ေခၚေတာ့တယ္။

ဝင္တဲ့ပိုး အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္တယ္။ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ Chlamydia (ကလာမိုင္ဒီးယား)နဲ႔ Gonorrhea (ဂႏိုးရီးယား)အျပင္ Escherichia coli လို အူလမ္းမွာ ေနတတ္တဲ့ (ဗက္တီးရီးယား)ေတြကေန လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ သတိထားမိမွာေပါ့ ဥေရာပက အီး-ကိုလိုင္ သတင္း။

ကုသဘို႔ရာ အရြယ္အစားေပၚလဲ မူတည္တယ္။ ေသးေသးေလးဆို ထားလိုက္ပါအံုး။ တခ်ိဳ႕က အၾကီးမျမန္ဘူး။ ပိုးမဝင္ေသး၊ မနာေသးရင္ ေအးေအးေဆးေဆးေပါ့။ အလုပ္ခ်ိန္၊ ေက်ာင္းခ်ိန္ လြတ္တာေရြး၊ စိတ္ခ်-အားကိုးခ်င္တဲ့ ဆရာဝန္ရွာ။ ဘာသာေရးလုပ္၊ ကံေကာင္းေအာင္။

(ဆစ္စ္) ျဖစ္လာေပမဲ့ ပိုးမဝင္မခ်င္း မနာဘူး။ တခ်ိဳ႕ၾက (အင္ဖက္ရွင္) ဝင္ျပီး အနာေပါက္သလို ေပါက္ထြက္၊ အမာရြတ္ ျဖစ္သြားတတ္တယ္။ စမ္းလို႔ ေတြ႔လာရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ OG မဟုတ္လဲ Surgeon ခြဲစိတ္ဆရာဝန္နဲ႔ လဲရပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔လို စပါယ္မရွယ္ေတြလဲ လုပ္ေပးရတာပါဘဲ။ အိမ္မွာတင္ လုပ္နည္းလဲ ရွိတယ္။ သူမ်ားေတြဆီမွာေတာ့ Sitz baths ေရခ်ိဳးနည္းဆိုတာ ညႊန္းမယ္။ စပါယ္ရွင္ ေရခ်ိဳးကန္ ဆိုတာေတာင္ ရွိေသးတာ။ ဘာမွ ေထြလီကာလီ လုပ္စရာ မလိုပါ။ ျဖစ္တဲ့ေနရာကို ေရေႏြး (ခံႏိုင္ယံု) အပူထဲမွာ စိမ္ေနခိုင္းတာပါ။ ၁ဝ-၁၅ မိနစ္ၾကာ၊ တေန႔ ၃-၄ ခါ။ နာတာကို Painkiller အနာသက္သာေဆး တခုခုေသာက္ပါ။

ပိုးဝင္ရင္ ပဋိဇီဝေဆး ေသာက္ပါ။ ဒါေပမဲ့ သုေတသန လုပ္ၾကည့္ေတာ့ Antibiotics ေဆးက အလံုပိတ္ေနတဲ့ ေနရာအထိ လံုေလာက္ေအာင္ မေရာက္တာ သိရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ခြဲစိတ္မႈ တကယ္လိုတယ္။ ျပည္ဆိုတာ ဘယ္ေနရာမွာ ရွိရွိ ထုတ္ျပစ္ရတယ္။ "ျပီေပါက္ ေပ်ာက္ျပီ" ဆိုတာ ကာရံရွာ ေျပာတာ မဟုတ္ပါ။ ကံက အေတာ္ မေကာင္းရင္ ျပန္ျဖစ္တာ ႏွစ္ခါမကသူလဲ ရွိတယ္။ ခြဲစိတ္တာနဲ႔ Laser ေလဆာနည္းလုပ္လို႔ ေကာင္းတယ္ ဆိုတာက အခုေပ်ာက္တာေရာ ေနာက္ထပ္မျဖစ္ဘို႔ေရာ ေျပာတာပါ။

Local anesthetic ထံုေဆးထိုးမယ္။ Incision ခြဲမယ္။ Drain ရွိတာေတြ ထုတ္မယ္။ Gauze ပိတ္က်ဲစနဲ႔ ေဆးထည့္မယ္။ ဒါမွမဟုတ္ Catheter ပိုက္ငယ္ေလး ထည့္ခ်င္ထည့္မယ္။ ပိတ္က်ဲစကို ၂၄-၄၈ နာရီမွာ ျပန္ထုတ္မယ္။ Catheter ဆုိရင္ ၾကာၾကာ ထားမယ္။

ထပ္ျပီး ကံမေကာင္း ျပန္တာက ပိုးဝင္ေနတဲ့ အက်ိတ္က ထံုေဆး မတိုးတတ္ဘူး။ ဘယ္လို ရင္းေနတဲ့ အနာမွာျဖစ္ျဖစ္ အဲလိုဘဲ။ လူနာက နာတာ သိပ္မခံႏိုင္ရင္ ေမ့ေဆး-အိပ္ေဆး လိုႏိုင္တယ္။ အဲလိုလုပ္ျပီးရင္ေတာ့ Antibiotic ေဆးက ေကာင္းေကာင္း အလုပ္ျဖစ္ျပီ။ (ကို႔စ္) ကုန္ေအာင္ ေသာက္ပါ။

Marsupialization ခြဲစိတ္နည္းကေတာ့ တမူထူးတယ္။ ရာသက္ပန္ အရည္ထြက္ေနေစေအာင္ ျပန္ခ်ဳပ္ရာမွာ တမ်ိဳး လုပ္ရတယ္။ ဘယ္နည္းနဲ႔ခြဲခြဲ အိမ္ေထာင္သည္ဆိုရင္ ၂-၃ ပါတ္ေလာက္ ေဝရာမဏိ လုပ္ေနရလိမ့္မယ္။

အဲ႕႕႕ ျမန္မာလို၊ အားလံုး လက္ခံတာ မရွိေသးဘူး ထင္ပါတယ္။ တိုင္းရင္းဆရာေတြ ေရးတာလဲ မဖတ္ဘူးေသးပါ။ မျမင္ကြယ္ရာမွာ အနာ ျဖစ္တာလို႔ ေျပာရင္ ဆရာဝန္ နားလည္ပါတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ (၂၅-၇-၂ဝ၁၁ )