ေႏြရာသီ မိတ္ေပါက္ျခင္းကို ဘယ္လို ကာကြယ္ ကုသၾကမလဲ

ေဆာင္းရာသီရဲ့ ေအးျမမွဳကို အလြမ္းေျပပဲ ခံစားလိုက္ရတဲ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဟာ မိုးေတြ ရက္ဆက္ရြာျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ေႏြရာသီကို စတင္ ၾကံဳေတြ႔ရျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေႏြရာသီ၀င္လာတာကို အလုပ္မ်ားေနလို႔ သတိမထားမိရင္ေတာင္ အေရျပားက ကြ်န္ေတာ္တို႔ကို မိတ္ေတြ စထြက္လာျခင္းနဲ႔ သတိေပး ေနပါျပီ။

ျမန္မာလို မိတ္၊ အဂၤလိပ္လို Prickly Heat လို႔ေခၚတဲ့ အေရျပားခ်ိဳ႕ယြင္းျခင္း (Skin Disorder) အေနအထားကို အနည္းအမ်ားသာ ကြာရင္ကြာမယ္၊ လူတိုင္း ေႏြရာသီေရာက္တာနဲ႔ ခံစားရတတ္ေလ့ ရွိပါတယ္။ လူကို အေတာ္ေလး ကသိကေအာက္ ျဖစ္ေစတဲ့ ေရာဂါမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာ အေနနဲ႔ ယားယံျခင္း၊ ပူေလာင္သလို ခံစားရျခင္းနဲ႔ တစ္ခ်က္တစ္ခ်က္ စူးကနဲ စူးကနဲ ဣေျႏၵပ်က္ေအာင္ ဒုကၡေပးတဲ့ အေရျပား ျပႆနာ တစ္မ်ိဳး ျဖစ္တယ္ဆိုတာ အားလံုး သိျပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ဒီေဆာင္းပါးကေန mmDailyNews စာဖတ္ပရိသတ္မ်ားအတြက္ မိတ္ေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သိေကာင္းစရာေတြ၊ ကုသနည္းေတြ၊ ကာကြယ္နည္းေတြ အျပည့္အစံု ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။

မိတ္ဆိုတာ ဘာျဖစ္တာလဲ
မိတ္ဆိုတာဟာ ပူျပင္းတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ အေနအထားမွာ ေခြ်းထြက္လြန္ရာကေန အေရျပားေပၚက ေခြ်းထုတ္ျပြန္ေပါက္ ပိတ္လို႔ ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေခြ်းေပါက္ပိတ္သြားေတာ့ ေခြ်းဟာ ထြက္လို႔ မရေတာ့ဘဲ မိတ္ဖုအျဖစ္ အေရျပားေပၚမွာ နီရဲေဖာင္းၾကြလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ သာမန္မ်က္စိနဲ႔ ၾကည့္ရံုနဲ႔ အနီေရာင္ အဖုေလးေတြ အျဖစ္ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ မိတ္ဟာ တစ္ကိုယ္လံုး ဘယ္ေနရာမွာ မဆို ျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ လည္ပင္းန႔ဲ ကိုယ္လံုးပတ္လည္မွာ အျဖစ္အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။

မိတ္ေတြ ရွိေနတဲ့သူဟာ ေခြ်းေလးတရႊဲရႊဲ ျဖစ္ေနမွ ျမန္ျမန္ ေပ်ာက္တယ္ ဆိုတဲ့ ေရွးအယူအဆဟာ မွားပါတယ္။ ေခြ်းဂလင္း ျပြန္ေပါက္ေတြ ပိတ္ဆို႔ေနတဲ့ အေျခအေနကို ေခြ်းမ်ားမ်ားထြက္ေအာင္ လွဳပ္ရွားမွဳ မ်ားမ်ား ျဖစ္ျခင္းကို ပိုဆိုးေစတယ္ဆိုတာ လူတိုင္း သိမွတ္ထားၾကေစလိုပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ မွတ္ထားသင့္တဲ့ တစ္ခ်က္က မိတ္ဟာ ဓာတ္မတည့္ျခင္း (Allergy) မဟုတ္လို႔ စိုးရိမ္စရာ မလိုသလို ဓာတ္မတည့္ျခင္းကို ကုသတဲ့ ေဆးေတြနဲ႔လည္း ကုသလို႔ မေပ်ာက္ဘူး ဆိုတာပါပဲ။



မိတ္ဘယ္ႏွမ်ိဳး ရွိလဲ
ျဖစ္ေပၚရာ အေရျပားရဲ့ အလႊာ အေပၚေအာက္အေနအထားေပၚ မူတည္ျပီး မိတ္ေတြကို ေဆးပညာမွာ သံုးမ်ိဳး ခြဲထားပါတယ္။

(၁) Miliaria crystalline ေခၚ အရည္ၾကည္ဖုမိတ္ - အေရျပားအေပၚဆံုး အလႊာ(Epidermis) က ေခြ်းဂလင္းေတြ ပိတ္လို႔ ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္ေတြမွာ အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရတတ္တဲ့ အရည္ၾကည္ေလးေတြ ပါတဲ့ အစက္ ေသးေသးေလးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ မိခင္၀မ္းထဲက ထြက္လာခါစမို႔ ေခြ်းဂလင္းေလးေတြ မဖြံ႔ျဖိဳးေသးလို႔ ျဖစ္တာလို႔ ဆိုပါတယ္။ လပိုင္းအတြင္း ေပ်ာက္ပါတယ္။ ေမြးကင္းစေတြမွာပဲ ျဖစ္တတ္တယ္ဆိုေပမယ့္ အရြယ္ေရာက္ျပီးသူေတြ အဖ်ားအရမ္းၾကီးခ်ိန္၊ အပူပိုင္းေဒသကို ရုတ္တရက္ ေျပာင္းလဲ ေနထိုင္လိုက္ခ်ိန္ေတြမွာလည္း ေပၚေပါက္လာတတ္ပါတယ္။ ကုစရာမလိုပါ။ ပတ္၀န္းက်င္ အသစ္မွာ အထာက်သြားရင္ သူ႔အလိုလို ေပ်ာက္ပါတယ္။

(၂) Miliaria rubra ေခၚ မိတ္နီ - အေပၚဆံုး အလႊာေအာက္က ေခြ်းဂလင္းေနရာေတြမွာ ပိတ္လို႔ ျဖစ္တာပါ။ ပူျပင္းစိုစြတ္တဲ့ ရာသီဥတုမွာ ေနတဲ့ လူၾကီးေတြနဲ႔ အသက္ တစ္ပတ္ေက်ာ္ကေန သံုးပတ္ခန္႔ ရွိသူ ကေလးေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ မိတ္သံုးမ်ိဳးမွာ မိတ္နီေတြကပဲ စူးတဲ့ ယားတဲ့ ခံစားခ်က္ကို ေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၃) Miliaria profunda ေခၚ အေရျပားေအာက္မိတ္ - အေရျပားေအာက္လႊာ(Dermis) မွာ ရွိတဲ့ ေခြ်းထုတ္ျပြန္ရဲ့ အပိုင္းေတြ ပိတ္လို႔ ျဖစ္တာပါ။ ဒီအမ်ိဳးအစားက အဖုေတြ ပိုၾကီးျပီး ျဖစ္လည္း ျဖစ္ခဲပါတယ္။ အပူပိုင္းေဒသက ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ မၾကာခဏေတြ႔ရျပီး မိတ္နီေတြ မ်ားမ်ား ျဖစ္ေနတာကို ဂရုတစိုက္ မကုသသူေတြမွာ ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။

မိတ္ျဖစ္ေနတဲ့ ေနရာေတြမွာ ေခြ်းမထြက္ႏိုင္ေတာ့လို႔ ေခြ်းေငြ႔ပ်ံေစျခင္း နည္းနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္က အပူမေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ေတာ့လို႔ အပူဒဏ္ကို မိတ္ေပါက္ေနတဲ့ ေနရာေတြက အမ်ားဆံုး ခံစားရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္ မိတ္ေပါက္တာလဲ
ကေလးငယ္ ဆယ္ဦးမွာ တစ္ဦးအထိ ရာသီမေရြး ျဖစ္တတ္ၾကတဲ့ အရည္ၾကည္ မိတ္ဖုေလးေတြဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေခြ်းဂလင္းေတြ ဖြ႔ံျဖိဳးလာရင္ အလိုလို ေပ်ာက္ပါတယ္။ ျမန္ျမန္ သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစခ်င္ရင္ ကေလးဆရာ၀န္ ညႊန္ၾကားတဲ့ လိမ္းေဆးတစ္ခုခု လိမ္းႏိုင္ပါတယ္။

အရြယ္ေရာက္ျပီးသူေတြမွာ အျဖစ္အမ်ားဆံုး အခ်ိန္ကေတာ့ ေႏြရာသီပါပဲ။ ေခြ်းထြက္လြန္ကဲတဲ့ အခ်ိန္မွာ ေခြ်းေပါက္ေတြ ပိတ္သြားျပီး လူတိုင္း ျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။ အဓိက ျဖစ္ေစတဲ့ အရာေတြကေတာ့ ပတ္၀န္းက်င္က အရမ္းပူေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ကိုယ္တြင္းအပူခ်ိန္ ျမင့္မားကာ ေခြ်းထြက္မ်ားေစတဲ့ အားကစား (သို႔) ကာယအလုပ္ မ်ားမ်ားလုပ္ျခင္း၊ ဖ်ားနာေနျခင္း စတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေရျပား က်န္းမာေရး သုေတသီမ်ားရဲ့ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအရ ေနေရာင္ေအာက္မ်ားမ်ားထြက္လို႔ ေနေရာင္မွာ ပါတဲ့ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္နဲ႔ ထိေတြ႔မွဳ ပိုမ်ားသူေတြဟာ ပိုမိတ္ထြက္ၾကပါသတဲ့။



မ်ိဳးရိုးရွိသူေတြ၊ ႏွစ္တိုင္း မိတ္ထြက္ေနၾကသူ၊ အ၀လြန္သူ၊ တစ္ကိုယ္ရည္ သန္႔ရွင္းေရး အားနည္းသူေတြဟာ သူမ်ားေတြထက္ ပိုေစာစြာ၊ ျပင္းထန္စြာ မိတ္ထြက္တတ္ၾကပါတယ္။ ေရာဂါတစ္စံုတစ္ရာ ရွိလို႔ ေဆးေတြ စြဲေသာက္ေနရသူေတြ ဟာလည္း မိတ္ေတြ အရမ္းထြက္လာရင္ ေပးတဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပန္တိုင္ပင္ေစခ်င္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေဆးေတြ (ဥပမာ ဆီးေရာဂါေတြမွာ သံုးတဲ့ Bethanechol ၊ ေသြးတိုးက်ေဆး Clonidine ၊ ၀က္ျခံေပ်ာက္ေဆး Isotretinoin တို႔ အပါအ၀င္ ေဆးအခ်ိဳ႕) ဟာ စြဲသံုးရင္ မိတ္သိသာစြာ ထြက္ေစလို႔ပါပဲ။

ဘယ္လို ကုသမလဲ
ေထြေထြထူးထူး ကုသစရာ မလိုဘဲ သူ႔အလိုလို ေပ်ာက္သြားမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ မသန္႔တဲ့ လက္နဲ႔ ကုပ္မိရာကေနတစ္ဆင့္ ပိုး၀င္ကာ အနာျဖစ္တတ္လို႔ သတိျပဳရပါမယ္။ တစ္ကိုယ္လံုးမွာ မိတ္ေတြ မ်ားမ်ား ရွိေနတဲ့ သူဟာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ အပူထိန္းညွိယႏၱရား (Thermo-regulation Mechanism) ကေမာက္ကမျဖစ္ကာ အပူလြန္ သတိလစ္ေမ့ေမ်ာျခင္း (Heat Stroke) ရဖို႔ သူမ်ားေတြထက္ အရမ္းနီးစပ္တာမို႔ ေနပူေအာက္မွာ ျပင္းထန္တဲ့ အလုပ္ေတြမလုပ္မိဖို႔ သတိျပဳရပါမယ္။

ေခြ်းမ်ားမ်ားထြက္စမယ့္ အလုပ္ေတြကို ေရွာင္ပါ။ အနည္းဆံုး မနက္တစ္ခါ ညေနတစ္ခါခန္႔ ေရမွန္မွန္ ခ်ိဳးျခင္းဟာ မိတ္ေတြရဲ့ ဒဏ္ကို ထိေရာက္စြာ သက္သာေစပါတယ္။ မိတ္မ်ားတဲ့သူဟာ အရိပ္ေအာက္ ေအးျမတဲ့ ေနရာကို တတ္ႏိုင္သမွ် ရွာေနပါ။ လူတိုင္း မတတ္ႏိုင္ေပမယ့္ အဲကြန္းေခၚ ေလေအးေပးစက္ တပ္ဆင္ထားတဲ့ အခန္းထဲမွာ ေနထိုင္ျခင္းဟာ မိတ္ေရာဂါအတြက္ အသင့္ေတာ္ဆံုး ေဆးတစ္လက္ပါပဲ။



တင္းက်ပ္တဲ့ အ၀တ္အစားေတြ မ၀တ္ပါနဲ႔။ ပူေလာင္ေစတဲ့ ႏိုင္လြန္ဆန္ဆန္ အစေတြနဲ႔ လုပ္ထားတဲ့ အ၀တ္အစားေတြ ေရွာင္ပါ။ ဖ်ားေနရင္ ျမန္ျမန္ အဖ်ားက်ေအာင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ကုပါ။ မိတ္ဖုေတြဟာ မခံႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ယားရင္ ကယ္လ္မင္းလိမ္းေဆး (Calamine Lotion)၊ လန္ႏိုလင္ကရင္မ္ (Lanolin Cream) စတာေတြကို ခပ္ပါးပါး လိမ္းေပးရင္ သက္သာေစပါတယ္။ ျမန္မာ့ရိုးရာ သနပ္ခါးဟာ မိတ္ျဖစ္ျပီးတဲ႔ ေနရာေတြကိုလိမ္းရင္ ေအးျမသက္သာေစေပမယ့္ မိတ္ကို ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ အာနိသင္ ရွိမရွိ ကြ်န္ေတာ္ ေသခ်ာ မေျပာတတ္ပါဘူး။ သန္႔စင္တဲ့ ရွားေစာင္းလက္ပတ္ အႏွစ္ (သို႔) ၄င္းပါတဲ့ လိမ္းေဆးေတြဟာ မိတ္ေတြကို ေအးျမသက္သာေစတယ္လို႔ အေရျပားက်န္းမာေရး ပညာရွင္မ်ားက အဆိုျပဳၾကပါတယ္။



အုန္းႏို႔၊ သရက္သီး၊ ဒူးရင္းသီး စတဲ့ ျမန္မာ့ေဆးက်မ္းအလိုအရ ေတေဇာဓာတ္ကို အားေပးတဲ့ စားစရာေတြကို မိတ္ထြက္ေနခ်ိန္မွာ အလြန္အၾကဴး မစားသင့္ပါဘူး။ ၄င္းစားစရာေတြကို ဓာတ္ခြဲၾကည့္ရင္ မိတ္ဖုနဲ႔ ယားနာမ်ားကို ပိုယားေစတဲ့ အပင္ထြက္ ျဒပ္ေပါင္းအခ်ိဳ႕ (Alkaloids) ပါ၀င္ေနတာ ေတြ႔ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ အေပၚမွာ ေျပာခဲ့သလို မိတ္ဟာ အလာ့ဂ်စ္ေခၚ ဓာတ္မတည့္ျခင္း မဟုတ္တဲ့ အတြက္ ဘာမီတြန္၊ စီထရီဇင္း၊ ဇာဒင္း စတဲ့ အယားသက္သာေဆးေတြနဲ႔ မိတ္ရဲ့ ယားယံျခင္းေတြကို မသက္သာေစတာ ေတြ႔ရပါတယ္။

မိတ္ေတြယားရင္ အလြန္အမင္း မကုတ္ပါနဲ႔။ ပိုး၀င္သြားရင္ အနာျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ သန္႔ရွင္းတဲ့ လက္နဲ႔ ႏူးညံ့ညင္သာစြာ ပြတ္ေပးပါ။ အေပၚမွာ ေျပာခဲ့တဲ့ Lotion ေတြ လိမ္းႏိုင္ပါတယ္။ ေပါင္ဒါ လိမ္းေပးရင္လည္း အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ သက္သာေစပါတယ္။

ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ
ပူျပင္း စြတ္စိုတဲ့ ေနရာေတြကို တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္ပါ။ ေနေရာင္တိုက္ရိုက္ထိေတြ႔ျခင္းကို ထီး၊ လက္ရွည္အကၤ် ီ၊ လံုျခံဳေအးျမတဲ့ အ၀တ္အစားေတြနဲ႔ အကာကြယ္ယူျပီးမွ အျပင္ထြက္ပါ။ အဲကြန္းနဲ႔ ေနႏိုင္ရင္ အေကာင္းဆံုးလို႔ ပညာရွင္မ်ားက ဆိုေပမယ့္ လူတိုင္း လက္လွမ္းမမီတဲ့ အေနအထားမို႔ ေအးျမတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ကိုသာ မွီခိုၾကဖို႔ တိုက္တြန္းပါတယ္။



ပြပြေခ်ာင္ေခ်ာင္၊ ေအးျမတဲ့ အ၀တ္အစားမ်ားကို ေန႔ပူအိုက္စဥ္မွာ သတိျပဳျပီး ၀တ္ဆင္ပါ။ ပူေလာင္တဲ့ ပိတ္စ၊ အနက္ေရာင္အ၀တ္အထည္ စတာေတြ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ အရမ္းပူခ်ိန္မွာ ေခြ်းထြက္ မလြန္ရေအာင္ တတ္ႏိုင္သမွ် လြန္ကဲေသာ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွားမွဳ မလုပ္ျဖစ္ေအာင္ ေနပါ။

အေရျပားစိုစြတ္မွဳကို ထိန္းေပးႏိုင္တဲ့ Moisturizer ပါတဲ့ Lotion ေတြ လိမ္းေပးရင္ အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။ မိတ္ေတြကေန အနာမျဖစ္ေအာင္ တစ္ကိုယ္ရည္ သန္႔ရွင္းေရး ပိုဂရုစိုက္ေပးပါ။ ကိုယ္ခံအားေကာင္းေစရန္ လတ္ဆတ္တဲ့ အသီးအႏွံမ်ားေန႔စဥ္ စားေပးပါ။