ေႏြဥတုႏွင့္ ၀မ္းေရာဂါ

ေလထုထဲမွာ ဖုန္မွဳန္႔ေတြ ပ်ံ႕လြင့္ေပါမ်ားေနတဲ့ ေႏြရာသီမွာ သန္႔စင္ေအာင္ ေဆးမထားတဲ့ လက္ေတြနဲ႔ ဖန္တီးထားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ ကေန တစ္ဆင့္ ေၾကာက္စရာ ကူးစက္ပ်ံ႕ပြားတတ္တဲ့ ၀မ္းေရာဂါဟာ အိပ္မက္ဆိုး တစ္ခုပါပဲ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ကမၻာၾကီးမွာ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း တစ္ႏွစ္စီအတြင္း ၀မ္းေရာဂါ ကူးစက္ျဖစ္ပြားသူ ၃ သန္းကေန ၅ သန္းေလာက္အထိကို ရွိေနၾကျပီး အဲဒီအထဲကမွ လူ တစ္သိန္းကေန တစ္သိန္းႏွစ္ေသာင္းေလာက္ ၀မ္းေရာဂါနဲ႔ ေသဆံုးကုန္ၾကတယ္လို႔ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ၾကီး (WHO) က ဆိုပါတယ္။

၀မ္းေရာဂါဆိုတာ ကုသခံယူမွဳ မရရင္ ကိုယ္ထဲက အရည္ဓာတ္ေတြ၊ ဓာတ္ဆားေတြ ဆံုးရွံဳးကာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ေတြ အရမ္းက်၊ သတိလစ္ျပီး နာရီပိုင္းအတြင္း အသက္ဆံုးရွံဳးႏိုင္တဲ့ ၀မ္းေလ်ာ၀မ္းပ်က္ေရာဂါ တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ကေလးငယ္ေတြ၊ အာဟာရ ျပည့္ေအာင္ မစားႏိုင္သူေတြ၊ ကိုယ္ခံအား က်ဆင္းေနသူေတြမွာ ျဖစ္ရင္ ပိုဆိုးရြားစြာ အႏၱရာယ္ ရွိပါတယ္။ ဒီလို ၀မ္းေရာဂါဟာ ေသႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ျပင္းထန္သလို ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွ႔ံႏွဳန္း ျမန္လြန္းျပီး ကပ္ေရာဂါအသြင္အထိ ျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ ကုသရ ခက္တဲ့ ေရာဂါ တစ္ခုေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ၀မ္းေရာဂါ ျဖစ္သမွ် လူတိုင္းရဲ့ ၈၀% ေလာက္ကို ဓာတ္ဆားရည္ ျဖည့္တင္းေပးျခင္း တစ္ခုတည္းနဲ႔ ေအာင္ျမင္စြာ ကုသကယ္တင္ႏိုင္ပါတယ္။

၀မ္းေရာဂါ ဆိုတာ ဘာလဲ
ပံုမွန္ ၀မ္းေလွ်ာ ၀မ္းပ်က္ျခင္းကို WHO ရဲ့ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ အရ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ဟာ တစ္ေန႔တည္းမွာ ၀မ္းေပ်ာ့ေပ်ာ့ (သို႔) အရည္၀မ္း  သံုးၾကိမ္နဲ႔ အထက္ သြားျခင္းကို ၀မ္းေလ်ာ၀မ္းပ်က္ျခင္းလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္က ကပ္ေရာဂါ အသြင္ ေဆာင္ခဲ့လို႔ ကာလ၀မ္းေရာဂါ လို႔ ေခၚခဲ့ဖူးၾကတဲ့ ၀မ္းေရာဂါက်ေတာ့ ၀မ္းသြားရင္း သြားရင္းနဲ႔ လံုး၀ အရည္ေတြပဲ သြားေတာ့ျပီး လူက သိသိသာသာ အားကုန္ ေပ်ာ့ေခြသြားျခင္းဟာ တျခား ၀မ္းပ်က္ေရာဂါေတြနဲ႔ မတူဘဲ ကြဲထြက္ေနတဲ့ အခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။

၀မ္းေရာဂါ၏ ဆိုးရြားေသာ သမိုင္းေနာက္ခံမ်ား
၁၉ ရာစုတုန္းက အိႏိၵယႏိုင္ငံ Ganges ျမစ္၀ကြ်န္းေပၚ ေဒသကေန စတင္ကာ ကမၻာနဲ႔ခ်ီျပီး ကပ္ေရာဂါအသြင္ ေဆာင္တဲ့ ၀မ္းေရာဂါ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ကမၻာ့ တိုက္ၾကီးမ်ား အားလံုးမွာ တျပိဳင္နက္နီးပါး ၀မ္းေရာဂါကပ္ ၆ ၾကိမ္ ျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး လူသန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေသေၾကပ်က္စီးခဲ့ၾကတဲ့ သမိုင္းမွတ္တမ္းေတြ ရွိပါတယ္။



ခုနစ္ၾကိမ္ေျမာက္ ၀မ္းေရာဂါကပ္ဟာ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္က အာရွတိုက္ေတာင္ပိုင္းမွာ စတင္ ျဖစ္ပြား ခဲ့ျပီး တစစနဲ႔ အကင္းမေသဘဲ ၾကီးထြားပ်ံ႕ပြားလာကာ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္မွာ အာဖရိကတိုက္၊ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကတိုက္မ်ား သို႔ပါ ေရာက္ရွိကူးစက္သြားခဲ့ဖူးလို႔ အထူးသတိထားစရာ ေရာဂါဆိုးတစ္မ်ိဳးပါပဲ။ ယေန႔ကမၻာေပၚမွာ ၀မ္းေရာဂါျဖစ္ပြားႏွဳန္း ေလ်ာ့နည္းသြားျပီလို႔ အၾကမ္းဖ်ဥ္း ဆိုႏိုင္ေပမယ့္ လူေနမွဳစနစ္ နိမ့္က်တဲ့ ေနရာေဒသမ်ားမွာ အခ်ိန္မေရြး ျဖစ္ပြားနိုင္တဲ့ အေနအထား ရွိေနဆဲပါပဲ။

ဘာေၾကာင့္ ၀မ္းေရာဂါ ျဖစ္ရတာလဲ
၀မ္းေရာဂါဟာ သိပၸံအမည္အားျဖင့္ Vibrio cholerae   လို႔ ေခၚတဲ့ ၀မ္းေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံရမွဳေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားရတာ ျဖစ္ျပီး မသန္႔ရွင္းတဲ့ အစားအေသာက္၊ ေသာက္သံုးေရ၊ တစ္ကိုယ္ရည္ သန္႔ရွင္းမွဳ အားနည္းျခင္း စတာေတြေၾကာင့္ အဓိက ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပိုးဟာ အဆိုပါ နည္းလမ္းေတြနဲ႔ လူ႔ကိုယ္ထဲကို ၀င္ေရာက္ျပီးရင္ ေရာဂါေပၚဖို႔ အမ်ားဆံုး ၃ ရက္ကေန ၅ ရက္ေလာက္အထိ ၾကာတတ္ေပမယ့္ ကူးစက္ခံရသူရဲ့ ကိုယ္ခံအားကို လိုက္ျပီး ႏွစ္နာရီအတြင္းေတာင္စျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခ်ိန္တိုအတြင္း လူဦးေရ အမ်ားၾကီးကို ကူးစက္ႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။  ဒါေတာင္ ဒီပိုး ကိုယ္ထဲေရာက္ခံရတဲ့ လူေလးဦးမွာ သံုးဦးဟာ ေရာဂါလကၡဏာ မေပၚဘဲ သူတို႔ရဲ့ မစင္ကေနတစ္ဆင့္ ေရာဂါပိုးေတြ ပ်ံ႕ႏွ႔ံေစႏိုင္တာမ်ိဳးပဲ ျဖစ္ေစလို႔ ေတာ္ေသးတာေပါ့ ေျပာရမလားပဲ။

ဒါေပမဲ့ အမ်ားသံုး ေရထြက္ပင္ရင္းထဲ မစင္စြန္႔တဲ့ အေလ့အထ ရွိတဲ့(ဥပမာ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္ မ်ားထဲ အိမ္သာလွည့္ေဆာက္ထားတဲ့) အရပ္ေဒသမ်ားမွာ က်ေတာ့ ဒီအခ်က္ေၾကာင့္ လူေပါင္းမ်ားစြာ ပိုမိုလ်င္ျမန္စြာ ကူးစက္ခံရတတ္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။  

ေရာဂါလကၡဏာေတြက ဘာေတြလဲ
အေပၚမွာေျပာခဲ့သလို လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ဟာ တစ္ေန႔တည္းမွာ ၀မ္းေပ်ာ့ေပ်ာ့ (သို႔) အရည္၀မ္း  သံုးၾကိမ္နဲ႔ အထက္ သြားမယ္၊ အရည္၀မ္း သြားတဲ့ အၾကိမ္အေရအတြက္ အရမ္းစိပ္လာမယ္ဆိုရင္ ၀မ္းေရာဂါ ျဖစ္ေနျပီလို႔ ေသခ်ာေပါက္ ေျပာႏိုင္ပါျပီ။ ၀မ္းသြားေတာ့့ ဓာတ္ဆားေတြ ဆံုးရွံဳးသြားတဲ့ အတြက္ ၾကြက္သားေတြ အားနည္းျခင္း (အထူးသျဖင့္ လမ္းေလွ်ာက္ရာတြင္ ႏံုးေခြသြားျခင္းက သိသာသည္)၊ မ်က္လံုးအျမင္ အာရံုမ်ား ေ၀၀ါးျခင္း၊ ေခါင္းမူးျခင္း၊ ရံဖန္ရံခါ ေအာ့အန္ျခင္း စတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

အရည္ေတြ အမ်ားၾကီး အခ်ိန္တိုအတြင္းမွာ ဆံုးရွံဳးသြားတဲ့ အတြက္ ေသြးေပါင္ အရမ္းက်သြားျပီး ေခါင္းမူးတာ၊ အျမင္ေတြ ၀ါးကုန္တာ၊ အရမ္းဆိုးရင္ မူးလဲ သတိလစ္တဲ့ အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးငယ္ေတြ၊ သက္ၾကီးရြယ္အိုေတြမွာ အရည္ဓာတ္ ဆံုးရွံဳးျခင္းရဲ့ လကၡဏာေတြ ပိုမို ျမန္ဆန္ျပင္းထန္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။  အရည္နဲ႔ ဓာတ္ဆားေတြ ဆံုးရွံဳးသြားတဲ့ အေနအထားဟာ သတိလစ္ ေမ့ေမ်ာျခင္း၊ တက္ျခင္း၊ တစ္ခဏခ်င္း သိသိသာသာ ပိန္က်သြားျခင္း၊ မ်က္တြင္းက်ျခင္း၊ ငယ္ထိပ္ မပိတ္ေသးတဲ့ ကေလးငယ္ေတြမွာ ငယ္ထိပ္ ခ်ိဳင့္က်သြားျခင္း၊ မွိန္းသြားျခင္း၊ ဗိုက္ၾကြက္သားကို လက္ညွိဳးလက္မႏွင့္ ညွပ္၍ ေဒါင္လိုက္ဆြဲၾကည့္ပါက တင္းတင္းရင္းရင္း မရွိေတာ့ဘဲ ပါးေရတြန္႔သကဲ့သို႔ ရွံဳ႕တြဲေနျခင္း စတာေတြနဲ႔ တြဲဖက္ ျဖစ္ေပၚလာရင္ လူနာဟာ ျပင္းထန္လြန္းေသာ ကိုယ္တြင္း အရည္ဓာတ္ ဆံုးရွံဳးမွဳ (Severe Dehydration) သို႔ ေရာက္ရွိေနျပီလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ အထူးစိုးရိမ္ရတဲ့ အေနအထားမွာ ရွိလို႔ နီးစပ္ရာ ေဆးရံုေဆးခန္းကို အျမန္ဆံုး မျဖစ္မေန သြားေရာက္သင့္ပါျပီ။

အိမ္မွာ ေနတဲ့ အခ်ိန္နဲ႔ သြားမယ့္ လမ္းမွာ လူနာကို ဓာတ္ဆားရည္ ၀င္သမွ် တိုက္ေကြ်းေပးဖို႔ လံုး၀မေမ့ပါနဲ႔။  ၀မ္းေရာဂါ ျဖစ္ပြားသူ ငါးေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ႏွဳန္းဟာ ေသခ်ာေပါက္ Severe Dehydration ၾကံဳရတတ္ေလ့ရွိျပီး အာဟာရ ခ်ိဳ႕တဲ့သူ၊ အျခား ကိုယ္ခံအားက်ေစေသာ ေရာဂါၾကီး တစ္ခုခု (ဥပမာ HIV, TB စသျဖင့္) ရွိသူေတြနဲ႔ အသက္ ၾကီးလြန္း ငယ္လြန္းသူေတြဟာ ျဖစ္ဖို႔ ပိုနီးစပ္တာ ေတြ႔ရွိရပါတယ္။

ဘယ္လို ကုသမလဲ 
၀မ္းေရာဂါဟာ တကယ္ျဖစ္လာရင္ ေၾကာက္စရာ ေကာင္းေပမယ့္ ကုသရ လြယ္ကူတဲ့ ေရာဂါတစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အိမ္မွာေတာ့ ကုဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ ကုန္ဆံုးသြားတဲ့ အရည္ေတြနဲ႔ ဓာတ္ဆားေတြ ျပန္ျဖည့္ရမယ့္ အျမန္ႏွဳန္းဟာ ပါးစပ္ကေန တိုက္ရင္ မမီႏိုင္ဘဲ အေၾကာကေနတစ္ဆင့္ သြင္းေပးဖို႔ မျဖစ္မေန လိုအပ္လို႔ ၀မ္းေရာဂါမွန္း ေသခ်ာျပီ ဆိုတာနဲ႔ လူနာကို နီးစပ္ရာ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း၊ ေဒသႏၱရ က်န္းမာေရး ဌာန စတာေတြကို အျမန္ဆံုး ပို႔ေဆာင္ေပးရပါမယ္။ ဒါမွသာ လူနာဟာ အသက္ခ်မ္းသာရာ ရဖို႔ စိတ္ခ်ရမွာပါ။

အဲဒီ ေနရာေတြနဲ႔ အရမ္းေ၀းတယ္ ဆိုရင္လည္း ေနအိမ္မွာ၊ သြားေနတုန္း လမ္းမွာ မျဖစ္မေန အရည္မ်ားမ်ား တစ္ခ်ိန္လံုး တိုက္သြားဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ကဖိန္းဓာတ္ပါ၀င္တဲ့ ေဖ်ာ္ရည္ေတြနဲ႔ ဂက္စ္္ပါ၀င္တဲ့ အေအးေတြကလြဲလို႔ အာဟာရ ျပည့္၀ေစတဲ့ အရည္ဆိုရင္ ဘာအရည္မဆို သင့္ေတာ္ပါတယ္။  ေဆးရံုနဲ႔ ေဒသႏၱရ က်န္းမာေရး ဌာနေတြမွာ UNICEF နဲ႔ အျခား အဖြဲ႔အစည္းေတြက ျဖန္႔ေ၀ထားတဲ့ ဓာတ္ဆားထုပ္ေတြ ရရွိႏိုင္ျပီး လိုအပ္တဲ့ ကုသလမ္းညႊန္မွဳကိုပါ ရရွိႏိုင္မွာပါ။

၀မ္းေရာဂါအတြက္ ပံုမွန္မွာ ပဋိဇီ၀ ပိုးသတ္ေဆး မေပးေပမယ့္ အရမ္းေ၀ဒနာျပင္းထန္သူေတြ က်ေတာ့ ေသာက္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အူလမ္းေၾကာင္း ပံုမွန္ ျပန္လည္ေကာင္းမြန္ဖို႔ ေဖာလစ္အက္ဆစ္ ေဆးျပားနဲ႔ Zinc ဓာတ္ျဖည့္ ေဆးျပား မွီ၀ဲေပးဖို႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။ ေသခ်ာစနစ္တက်သာ ကုသမယ္ဆိုရင္ ၀မ္းေရာဂါဟာ အဖိတ္အစင္ မရွိသေလာက္ နည္းေအာင္ ကုလို႔ ရပါတယ္။  ပတ္၀န္းက်င္က လူေတြအမ်ားၾကီး ၀မ္းေရာဂါ ျဖစ္လာတာ ေတြ႔ရရင္ ဘာလုပ္မလဲ ၀မ္းေရာဂါ ရုတ္တရက္ ပ်ံ႕ႏွ႔ံမွဳ (Cholera Outbreak) ျဖစ္လာျပီဆိုရင္ မိမိ ကုသမွဳ ခံယူရေရး ျမန္ျမန္လုပ္သင့္သလို သက္ဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး ဌာနကို မျဖစ္မေန အေၾကာင္းၾကားရပါမယ္။



ျပင္ပေဆးခန္းတစ္ခုခုမွာ လူေတြ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ ၀မ္းေရာဂါနဲ႔ လာျပၾကတယ္ ဆိုရင္လည္း ေဆးခန္းရဲ့ ဆရာ၀န္က အေၾကာင္းၾကားဖို႔ တာ၀န္ရွိပါတယ္။  ျပည္သူေတြ အားလံုးကို သိေစခ်င္တာက ၀မ္းေရာဂါဟာ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ အိမ္ထဲမွာ ၾကိတ္ကုလို႔ မလြယ္တဲ့ ေရာဂါမ်ိဳးပါ။ ဒါ့အျပင္ မိမိတစ္အိမ္တည္း မဟုတ္ဘဲ ပတ္၀န္းက်င္ အိမ္တခ်ိဳ႕မွာပါ ျဖစ္လာျပီဆိုရင္ တာ၀န္သိ ျပည္သူတစ္ေယာက္ အေနနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ ျမိဳ႕နယ္/ေက်းရြာ က်န္းမာေရးဌာနကို မျဖစ္မေန အသိေပး အေၾကာင္းၾကား ရပါမယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ အခ်ိန္မီ စနစ္တက် မတားဆီးရင္ ၀မ္းေရာဂါဟာ အခ်ိန္တိုအတြင္း ကပ္ေရာဂါ အသြင္ ေဆာင္သြားႏိုင္တဲ့၊ အစိုးရရဲ့ က်န္းမာေရးဌာန အဆင့္ဆင့္ကေန လိုအပ္ရင္ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္းပါ အေၾကာင္းၾကားသင့္ရင္ ၾကားရမယ့္ ေရာဂါမ်ားထဲက တစ္ခု (One of The Notifiable Diseases) ျဖစ္ေနလို႔ပါပဲ။ 

တကယ္ ျဖစ္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ ေရာဂါ ျဖစ္ေနတဲ့ သူေတြကို အခ်ိန္မီ ကုသအသက္ကယ္တဲ့ အလုပ္နဲ႔ ေရာဂါမျပန္႔ေရး အတြက္ ကာကြယ္တားဆီးေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ားနဲ႔ အကူအညီ ေပးဖို႔ ေရာက္လာတဲ့ ေစတနာ့၀န္ထမ္း အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက လုပ္ၾကပါလိမ့္မယ္။ ဒီေနရာမွာ လိုအပ္တာ တစ္ခုက လူေတြအားလံုး ေသာက္သံုးေနတဲ့ ေရထြက္ပင္ရင္းမွာ ၀မ္းေရာဂါပိုး ရွိမရွိ စစ္ေဆးျပီး ရွိေနရင္ ပိုးသန္႔စင္ဖို႔၊ ေရသန္႔ေတြ လံုေလာက္စြာ ျဖန္႔ေ၀ဖို႔၊ ေရာဂါဆက္မပ်ံ႕ဖို႔ အေရးၾကီးဆံုး လိုအပ္ခ်က္ ျဖစ္တဲ့ တစ္ကိုယ္ရည္ သန္႔ရွင္းေရး၊ လက္သန္႔ရွင္းေရး၊ ေနထိုင္ရာ ပတ္၀န္းက်င္ သန္႔ရွင္းေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ က်န္းမာေရး ပညာေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို ျမန္ဆန္ထိေရာက္စြာ လုပ္ႏိုင္ဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။ 

လူေတြ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ ျဖစ္တဲ့ ၀မ္းေရာဂါဟာ ျမိဳ႕ျပေဒသရဲ့ က်ဴးေက်ာ္ရပ္ကြက္မ်ား၊ ဆင္ေျခဖံုးလူေနမွဳနိမ့္ရာ အပိုင္းမ်ားမွာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေလ့ရွိျပီး မသန္႔ရွင္းတဲ့ ေနရာေတြမွာ ေနတဲ့ လူဦးေရ ျမင့္တက္လာတဲ့ ႏွဳန္းအတိုင္း ႏွစ္စဥ္၀မ္းေရာဂါ ျဖစ္ႏွဳန္းေတြပါ အျပိဳင္ ျမင့္တက္လာတာကို ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ရဲ့ စာရင္းဇယားဂရပ္ဖ္ေတြ အရ သိရပါတယ္။ 



ယေန႔ကမၻာၾကီးမွာ နည္းပညာေၾကာင့္ လူေနမွဳစနစ္ေတြ၊ စီးပြားေရးေတြ ျမင့္တက္လာတယ္ ဆိုေပမယ့္ နိမ့္က်တဲ့ လူေနမွဳအေနအထားမွာ အဓိက ျဖစ္တတ္တဲ့ ၀မ္းေရာဂါ ျဖစ္ပြားမွဳေတြကေတာ့ ေလ်ာ့က်မသြားဘဲ ကမၻာ့လူဦးေရနဲ႔ အျပိဳင္ တိုးတက္လာလ်က္ ရွိေနတယ္လို႔ WHO က ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုပါတယ္။ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ကေန ၂၀၀၄ အတြင္း ကထက္စာရင္ ၀မ္းေရာဂါ ျဖစ္ပြားမွဳဟာ ၂၀၀၄-၂၀၀၈ ကာလအတြင္းမွာ ၂၄% ေတာင္ တိုးတက္လာပါသတဲ့။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ တစ္ႏွစ္တည္းမွာကိုပဲ ၅၆ ႏိုင္ငံမွာ ၀မ္းေရာဂါပ်ံ႕ႏွ႔ံျဖစ္ပြားခဲ့ၾကျပီး စာရင္းရွိတင္ပဲ လူေပါင္း ၅၁၄၃ ေသဆံုးေစခဲ့ပါတယ္။

ဒါဟာ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္ျခင္း (Sanctions) ခံရေသာႏိုင္ငံမ်ား၊ စာရင္းေကာက္ယူရန္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အဆင္မေျပေသာ ေဒသမ်ားက စာရင္းေတြ မပါေသးပါဘူး။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ကမၻာၾကီးေပၚမွာ တစ္ႏွစ္ကို ၀မ္းေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးသူဦးေရ ႏွစ္စဥ္ ပ်မ္းမွ် တစ္သိန္းကေန တစ္သိန္းႏွစ္ေသာင္း ရွိပါတယ္လို႔ WHO ရဲ့ စာရင္းဇယားမ်ား အရ သိရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုေနရာေဒသေတြရဲ့ သန္႔ရွင္းတဲ့ ေရရရွိမွဳ၊ လူေနမွဳ အဆင့္အတန္းနဲ႔ က်န္းမာေရး အသိ ျမင့္တက္လာဖို႔ မျဖစ္မေန လိုအပ္လ်က္ရွိပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ မုန္တိုင္း၊ငလ်င္ စတဲ့ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ ေတြရဲ့ ေနာက္ကေန အေဖာ္အေပါင္းအျဖစ္ ပါလာတတ္လို႔ ဒီအခ်ိန္မ်ိဳး ေတြမွာလည္း အထူးသတိထား ကာကြယ္ ေဆာင္ရြက္ေပးရပါမယ္။



ဘယ္လို ကာကြယ္ရမလဲ
လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီ အတြက္ကေန ပတ္၀န္းက်င္ တစ္ခုလံုးစာအတြက္ ကာကြယ္နည္းေတြ သန္႔ရွင္းတဲ့ ေသာက္သံုးေရကို ပံုမွန္ရရွိႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရပါမယ္။ လိုအပ္ရင္ ေရကို က်ိဳခ်က္ အေအးခံျပီး ေသာက္ရပါမယ္။ တစ္ကိုယ္ရည္သန္႔ရွင္းေရး အထူးသျဖင့္ အစားအေသာက္ေတြ ျပင္ဆင္ခ်ိန္ စားေသာက္ခ်ိန္မွာ လက္သန္႔ရွင္းေရး အထူး အေလးထားရပါမယ္။ ယင္နားစာနဲ႔ ဖုန္မွဳန္႔ေတြ ၀င္ႏိုင္တဲ့ အစာေတြ မစားပါနဲ႔။ အိမ္ထဲက အစားအစာေတြကိုလည္း ယင္မနားေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္ရပါမယ္။ ယင္လံုအိမ္သာ သံုးပါ။



အိမ္သာတက္ျပီးတိုင္း၊ အစာမစားမီ လက္ကို ဆပ္ျပာနဲ႔ ေဆးတဲ့ အက်င့္ကို ေမြးျမဴပါ။ အစစအရာရာ သန္႔ရွင္းေရးကို ဂရုစိုက္ပါ။ ဒီလိုလုပ္လို႔ ေငြဘယ္ေလာက္မွ ပိုကုန္တာလဲ မဟုတ္၊ အလုပ္ပိုရွဳပ္တာလဲ မဟုတ္ပါဘူး။ မိသားစုက်န္းမာေရးအတြက္ လူၾကီးမိဘမ်ားက စလို႔ ကေလးေတြကို အေျခခံ က်န္းမာေရး အသိေတြ သင္ၾကားေပးပါ။ ကိုယ္တိုင္ လိုက္နာျပပါ။ ရပ္ရြာအလိုက္ ပတ္၀န္းက်င္သန္႔ရွင္းေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို စုေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကပါ။

လူေနမွဳ စနစ္နဲ႔ က်န္းမာေရး အသိနိမ့္လို႔ ေရာဂါေတြ ျဖစ္လာႏိုင္သလို ဒီလို ေရာဂါေတြ ျဖစ္လာလို႔ တိုင္းျပည္ထူေထာင္ေရးမွာ လူ႔စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ေတြ ေလ်ာ့က်သလို ေရရွည္မွာ တိုင္းျပည္ဘ႑ာ ပိုမို ထိခုိက္ကုန္လို႔ တစ္ဖန္ ျပန္ျပီး တိုင္းျပည္နိမ့္က် ထိခိုက္မွဳ သံသရာလည္ေနတာကို ေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ ႏွစ္ဆတိုးေစေသာ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုး (Double Burden of Diseases) လို႔ေခၚပါတယ္။ ယေန႔ေခတ္မွာ ဖြ႔ံျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြကေန ဖြံ႔ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံအျဖစ္ကို ကူးေျပာင္းေနၾကျပီ ျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားဟာ အမ်ိဳးသား က်န္းမာေရး ပညာေရး၊ စီးပြားေရးနဲ႔ တန္းတူ အထူးအေလးထား ျမွင့္တင္ကာ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးႏွစ္ဆ မျဖစ္ေအာင္ ပါးနပ္စြာ ေရွာင္ရွားသြားႏိုင္တာ အတုယူစရာပါပဲ။ 

၀မ္းေရာဂါအတြက္ ကာကြယ္ေဆး ရွိလား
ရွိပါတယ္။ တကယ္၀မ္းေရာဂါ အသည္းအသန္ ျဖစ္ေနတဲ့ ေဒသေတြမွာ ကပ္ေရာဂါအျဖစ္ ပ်ံ႕ပြားမသြားေရး တားဆီးရန္ WHO က အသိအမွတ္ျပဳထားတဲ့ ကာကြယ္ေဆး ႏွစ္မ်ိဳးကို တိုက္ေကြ်းႏိုင္ေပမယ့္ ပံုမွန္မွာ လူတိုင္းေစ့ တိုက္ေကြ်းႏိုင္ဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ Dukoral နဲ႔ Shanchol ဆိုတဲ့ ကာကြယ္ေဆးႏွစ္မ်ိဳးဟာ ႏွစ္ၾကိမ္ တိုက္ေကြ်းလိုက္ရင္ ၀မ္းေရာဂါကေန ၈၅-၉၀% ေလာက္ အကာအကြယ္ ေပးႏိုင္ေပမယ့္ ဒီကာကြယ္ ေဆးေတြကို ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ တစ္ကိုယ္ရည္ သန္႔ရွင္းေရး၊ သန္႔ရွင္းေသာ ေသာက္သံုးေရရရွိေရး ဆိုတဲ့ လူေနမွဳ စနစ္ ျမွင့္တင္ေရးေတြေလာက္ မထိေရာက္၊ စိတ္မခ်ရတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ mmDailyNews ပရိသတ္မ်ားနဲ႔ ျမန္မာျပည္သူမ်ား အေနျဖင့္ အစာ၊ေရ၊ ပတ္၀န္းက်င္၊ တစ္ကိုယ္ရည္ သန္႔ရွင္းေရးမ်ားျဖင့္ ေႏြရာသီ၀မ္းေရာဂါ ျဖစ္ပြားတတ္မွဳကို ကာကြယ္ႏိုင္ၾကပါေစလို႔ ဆႏၵျပဳလိုက္ပါတယ္